De derde kruistocht is onderwerp van veel goede literatuur*, evenals de sleutelfiguren Saladin en Richard Leeuwenhart.
Ik ga niet nog eens de verwikkelingen rond Accra of Ascalon of Jaffa uit de doeken doen. Noch ga ik een en ander verluchtigen met 'mooie' prenten van strijdtaferelen, burchten enz. Zie daarvoor mijn literatuurlijst http://www.vkblog.nl/bericht/298681/KRUISTOCHT%2C__blog_2
Exoterische geschiedenis
Voor snelle basisinformatie op internet zie:
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/middeleeuwen/eeuw12/derde_kruistocht.htm
http://nl.wikipedia.org/wiki/Richard_I_van_Engeland
Je kan ook de andere geschiedenis** op het spoor zien te komen. Je hebt de uiterlijke geschiedenis en de innerlijke. . . Geschiedenis gebeurt waar mensen elkaar raken. Wat willen die mensen eigenlijk. Wat is de zin, de drive van hun leven en hun ontmoetingen met de anderen en de wereld. De karakters, het zieleleven, de personages... de tijdgeest...tussen het innerlijke en uiterlijke.
De hoofse cultuur*** ontwikkelt zich eerst in Zuid-Frankrijk. Het eerste belangrijke centrum is het hof van Willem IX, hertog van Aquitanië. Hij wordt gerekend tot één van de eerste troubadours. Hij had een dochter die hij de van origine Arabische naam Aliénor gaf, wat betekent: God is mijn licht.
Ca 1150 (iets later dan in het zuiden van Frankrijk) komt
ook in het noorden van Frankrijk de hofcultuur op. Een belangrijke rol bij het overbrengen van de hoofse cultuur van Zuid- naar Noord-Frankrijk speelt Aliénor/Eleanor van Aquitanië die eerst met de Franse koning Lodewijk VII gehuwd is geweest en later met de Engelse koning Hendrik II. Eleonora was de moeder van Richard Leeuwenhart, die koning van Engeland zou worden en zelf een bekende trouvère was.
Moeder en zoon, Eleanora en Richard(Leeuwenhart) van Aquitanië
Uit Geoffrey Regan, 'Lionhearts', haal ik deze 'intieme' gegevens over Richard Leeuwenhart:
...iedere Engelse koning had als fundamentele plicht te trouwen PLUS een erfgenaam te leveren. Richard trouwde wel, pas op z'n 33ste, maar leefde/sliep niet samen met zijn vrouw(Berengaria) en kreeg geen kinderen. Vele historici achten daarmee homosexualiteit bewezen.
Dat is wel erg simpel. Er is nauwelijk bewijs voor een of andere voorkeur. Terwijl in zijn tijd men gewoonlijk veel aandacht had voor dit onderwerp, in de kronieken!. Misschien had R. een klein libido, was Berengaria van Navarra . niet een 'stimulerende partner'.. Als dat laatste het geval was geweest, dan had hij wel alternatieven geprobeerd. Over minaressen is evenwel niets bekend. Heel a-typisch voor zijn tijn, wederom.
Zijn vader deelde ook nog eens het bed met de dochter van de Franse koning, die juist als gemalin van Richard was bestemd!!
Zijn uiteindelijke, late huwelijk was dus een schoolvoorbeeld van een politiek huwelijk. Geregeld door Eleanora..[pag.144 ]
(In de 12e eeuw nam men overigens aan dat zonder ware, sterke gevoelens voor de partner er geen conceptie mogelijk was. )
...hij maakte gemakkelijk vijanden binnen zijn eigen 'kamp': met de koning van Frankrijk, met de heerser over Oostenrijk Leopold, die hem na de kruistocht opsloot, metConrad de Montferrat, met de Duitse Keizer ...en was heel erg gesteld op o.a. de broer/generaal van Saladin, de vijand.
...'However, Richard was always prepared to hazard his life in a way he would never have asked of others...
....Saladin was also a great general and strategist, but never tried to emulate the personal PERFORMANCE of the English King as a warrior.
In a very real sense R. was the supreme warrior of his time...
.. de moslimkronieken laten bewondering zien. Weliswaar was die Leeuwenhart ook een 'butcher' geweest in Accra, maar consistent, eerlijk.
Ook valt op dat na een enorme inspanning er steeds psychische uitputting optreedt. Hij is vaak ziek. Burn- out zouden we het nu noemen.
Manisch depressief....[pag. 170-180]
In James Reston Jr., 'Warriors of God'**** lezen we deze details:
...from his childhood Eleonora had imbued her favourite son Richard with her special code of courtly love: Woman was a goddess...the descendent not of subservient EVE but of the triumphant VIRGIN MARY, and it was to her that so many of the great gothic cathedrals of the twelfth century were dedicated. Woman's emotional and spiritual superiority was a gift to the benighted male--inferior, adolescent, violent DOLT that he was--and it was left to these ethereal deities to bless a member of the inferior sex with her affection or to withhold it. A woman's power over a man was absolute.
In the court of Poitiers[ook bekend van de slag tegen de moren, eeuwen eerder, olv Karel Martel, waar in die tijd het Roelantslied door de troubadours over gecomponeerd werd...] the ladies debated love the way the Greeks had debated politics, with the Socratic method....the sensuality that marked these debates derived, in part, from the influence of muslim Spain...
This brillant court inspired a new romantic literature. It's poetry, lyrics and satire's were called 'the gay science'.
..Under its influence the romance of Lancelot and Guinevere, Tristam and Isolde and the story of the holy grail were conceived(Chrétien de Troyes!)
[p. 29]
...in their adolescence Philip August[king of France] and Richard had been lovers. They were everywhere together...Richard so honored Philip, that
they ate at one table, off one dish, and they slept in one bed...[p. 61]
...there was a nervous trembling about him that stemmed from a rare malarial fever...and it added to his fearsome aspect. ...the stories of his daring and strength were legion, as were the stories of his cruelty, his generosity and his poetic sensibility.
His troubadours claimed for him the valor of Hector, the magnaminity of Achilles, the stature of Rolande and Alexander, the eloquence of Nestor, the liberality of Titus and the prudence of Ulysses.
Above all he projected the air of command.
He was the hero of Europe and the favourite of the incomparable Eleanor of Aquinaine.[p. 103]
...in Messina, before his wedding with Berengaria, he stripped himself naked in the chapel, with bisshops around him and asked for forgiveness and promised abstinence and repentance for the unnatural impulses.....rumors were rife about infidelities of Eleanor behind the king's back, from his own brother to the unkindest cut of all: Saladin!
Some regarded her as the demon mother [p.135]
East meats West
Richard, Saladin en Eleanora kan je in onderstaand groter verband plaatsen:
´Floris ende Blancefloer´ is een middeleeuwse hoofse roman, waarin de geliefden Floris en Blanchefleur twee stromingen personifiëren waarlangs de culturele en spirituele geschiedenis van Europa zich ontwikkelt..De islamitische prins Floris vertegenwoordigt de rode roos uit het morgenland, en de christenprinses de witte roos uit het avondland. Uiterlijk lijken ze elkaar vijandig gezind, maar innerlijk zijn ze verwant.
De vader van Floris is een Saraceense vorst. Hij dood de vader van Blancefleur, een vazal van de Franse koning. Als haar moeder slavin wordt van de moeder van Floris, herkennen de vrouwen elkaar: ze zijn zusters. Hun kinderen worden op dezelfde dag geboren en zijn meteen onafscheidelijk.
Blancefleur staat voor het authentieke Europa dat het christendom heeft opgenomen, Floris voor de Joodse, Hellenistische en Arabische invloeden die ook Europees willen worden.
De dochter van het paar is Bertha, de legendarische moeder van Karel de Grote. Deze vorst erfde de mix van vijandschap en verwantschap. Hij stichtte een christelijk rijk in Europa en vocht aan de grens tegen de islamieten. Maar hij was tevens bevriend met de kalief van Bagdad, Harun - al - rasjid.
In Spanje en Zuid-Frankrijk leefden Joden, Christenen en moslims in vrede èn in strijd samen. Als kind van deze culturen ontstond de troubadourpoëzie. Willem van Aquitanië voerde oorlog tegen de Moren, maar zijn dochter gaf hij een arabische naam:Aliénor, God is mijn licht.
Deze Eleanor was ook moeder van Marie de Champagne, aan wiens hof te Troyes de dichter Chrétien zijn graalroman concipieerde.
Eleanors zoon, uit een huwelijk met de Éngelse Koning, werd de tegenstander van de islamische vorst Saladin.
Uit deze gegevens blijkt dat geschiedenis ontstaat waar mensen elkaar ontmoeten en hun levens met elkaar verweven raken. Levende geschiedenis bestaat niet uit jaartallen en gebeurtenissen, maar uit de unieke manier waarop mensen hun liefde en haat, hun ambities en verlangens verwerkelijken, of juist laten liggen.
Uit T. Croese, Europa langs de rozenwegen, in 'Motief' februari 2010
Blog 1-5: http://www.vkblog.nl/archief/85869
--------------------------------------------------------------------------------
Aantekeningen
* Ik baseer me in deze aflevering op:- James Reston, zie de literatuurlijst http://www.vkblog.nl/bericht/298681/KRUISTOCHT%2C__blog_2
- Stanley Lane-Poole, 'Saladin and the fall of the kingdom of Jerusalem'
- Geoffrey Regan, 'Lionhearts', uit 1998.
Je kunt het hele kruisvaartenverhaal ook beluisteren. In 2007 werd het op 12 CD ' s ingesproken door Prof. dr. Piet Leupen, emeritushoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam..
De luisterboeken zijn een uitwerking van zijn hoorcolleges aan de Universiteit Hij geeft een vrij schools overzichtsverhaal
http://www.luisterrijk.nl/luisterboek/2/kruistochten
* Even in kort bestek wat losse opmerkingen over geschiedenis.
Geschiedenis is geen natuurwetenschap, waarbij een oorzaak duidelijk empirisch vaststelbaar met de WERKING is verbonden.Je kan de loop der gebeurtenissen niet in een tijdslijn zetten, waarbij het eerdere oorzaak is, waarna een GEVOLG optreedt
Het is geen perpetuum mobile, waar de mensen als marionetten door oorzaken en gevolgen een rolletje in hebben.
Er wordt wel geredeneerd dat er twee typen geschiedschrijvers bestaan. De antiquarische geschiedkundige is de personage die 'het verleden omwille van het verleden' bestudeert. Hij lijkt uit een ander ei te zijn gebroed dan zijn geëngageerde vakgenoot die het heden vanuit het verleden probeert te begrijpen. Naar het zich laat aanzien vallen historici die de Middeleeuwen bestuderen opvallend vaak in de eerste categorie.
Om de samenhang van historische gebeurtenissen te onderkennen, is de zogeheten 'historische ervaring' onmisbaar.
'Historische ervaring' is een begrip dat in het boek 'De sublieme historische ervaring' van Frank Ankersmit (geschiedfilosoof aan de Rijksuniversiteit Groningen) bekend geworden is. Ankersmit houdt een pleidooi voor de ervaring in onze omgang met het verleden. Met de verwetenschappelijking van de geschiedenis en het belang van een objectieve weergave van het verleden is de wijze waarop wij ons verhouden tot het verleden in het gedrang gekomen. De geschiedenis is daarmee verarmd tot een bureaucratisch wetenschappelijke discipline. Waar het volgens Ankersmit op aankomt is dat we door de wetenschappelijke contextualisering heen het verleden weer kunnen ervaren als onze werkelijkheid. Dit is vergelijkbaar met een schilderij waar je de latere kunsthistorische interpretaties van afgeschraapt om er zo in direct contact mee te komen.
Ankersmit: "Onze gevoelens over het verleden zijn niet minder belangrijk dan wat we ervan weten en waarschijnlijk zelfs belangrijker." Naast de vijf gebruikelijke zintuigen onderscheidt hij nog een zesde, namelijk de intellectuele ervaring waarmee de historicus zich tot het verleden kan richten. Een belangrijke conclusie die Ankersmit verbindt aan dit alles is dat in de ervaring van het verleden altijd een pijnlijk besef tot stand komt van het verlies van het verleden. Het zijn de conservatieve historici die vanuit deze visie doorgaans de beste historici blijken te zijn.' (met dank aan H. Verbrugh voor dit verhaal over de geschiedenisopvatting van Ankersmit)
 |
| Gebroeders van Limburg |
De meeste troubadours waren dichters of dichters-componisten van adellijke afkomst. Enkele waren van lagere afkomst. Naast liederen over de hoofse liefde vinden we bij hen ook liederen met politieke satire en heldendichten. De liederen die zij schreven werden meestal door minstreels uitgevoerd, die soms van kasteel naar kasteel rond trokken en soms ook langere tijd in dienst van één kasteelheer bleven. De taal waarin de troubadours hun liederen schreven was het oude Provencaals of Langue d'Oc.
Bekende trouvères in de hofcultuur van Noord/frankrijk waren: Chrétien de Troyes (1120-11-80), Thibaut IV van Champagne gest. 1258, Adam de la Halle (1237-1287).
Die hoofse cultuur bereikte overigens pas later echt haar hoogtepunt, denk aan de gedichten van Charles´d´Orleans.(Onderwerp van de historische roman van Hella Haasse, 1949 - Het woud der verwachting. Het leven van Charles van Orléans en aan de miniatuurkunst van ´les Très Riches Heures´ van de gebroeders Limburg
http://www.vkblog.nl/bericht/14430/Gemist3A_Gebroeders_van_Limburg_getijdenboeken
http://www.gebroedersvanlimburg.nl/content/5-6-4.php
**** Recensie van dit boek :
http://www.trouw.nl/krantenarchief/2001/12/15/2475690/Saladin_een_groter_aanvoerder_dan_Leeuwenhart.html
Na een miskraam raakte Eleonora onder invloed van de vooraanstaande geestelijke Bernhard van Clairvaux, die haar uitlegde dat haar losbandige levensstijl er de oorzaak van was dat ze geen gezond kind ter wereld kon brengen. Dit inzicht scheen Eleonora's religieuze belangstelling aan te wakkeren. De geboorte van haar eerste kind kan ze als een goddelijke bevestiging hebben opgevat. Toen haar eerste echtgenoot (Lodewijk, koning van Frankrijk)aankondigde aan de tweede kruistocht te zullen deelnemen, besloot Eleonora hem te vergezellen. Na een legendarische entree in amazonedracht op een wit paard, bood ze in de Basiliek van Vézelay haar diensten aan aan Bernard van Clairvaux, de grootste voorvechter van de kruistochten. Ook 300 andere Aquitaanse dames waren volgens Eleonora bereid om zich in het Heilige Land met het verzorgen van gewonden bezig te houden. Het plan werd pas met enthousiasme ontvangen toen bleek dat ze bovendien 1000 gewapende Aquitaanse strijders in de aanbieding had. In 1147werd met de Tweede Kruistocht begonnen.
De aanwezigheid van een regiment van 300 vrouwen tijdens de Tweede Kruistocht leverde onder tijdgenoten vooral veel hoongelach en pikante minstreelpoëzie op. In die poëzie werd veelvuldig gesuggereerd dat Eleonora tijdens haar verblijf in het Heilige Land de intieme banden met haar charmante oom Raymond van Poitiers tot voorbij de grenzen van het betamelijke had aangehaald...Ze steunde hem bovendien in zijn plan om EDESSA aan te vallen...terwijl haar echtgenoot Lodewijk beslist Jeruzalem wilde bereiken om daarna Damascus te belegeren. Op het hoogtepunt van dit meningsverschil kondigde Eleonora aan dat haar huwelijk met Lodewijk onwettig was wegens te nauwe bloedbanden - destijds een populaire manier om een huwelijk te laten ontbinden. De inmiddels wat assertievere Lodewijk dwong op onhoofse wijze haar huwelijkstrouw af. De echtelieden keerden, op gescheiden schepen, naar huis terug.
De 2e kruistocht was uiteindelijk een fiasco.
In ... werd het huwelijk tussen de koning van Frankrijk Lodewijk en Eleonora ontbonden. Nog geen 2 maanden later was ze getrouwd met de tien jaar jongere Koning HendrikII van Engeland. In de periode tot 1166 kreeg ze niet minder dan tien kinderen.Waaronder Richard.
Tot aan haar laatste levensdagen speelde Eleonora een actieve rol in de Europese politiek. Ze reisde veel, speelde voor huwelijksmakelaar(voor o.a. Richard) en hield zich intensief bezig met het landsbestuur. Vooral als Richard afwezig is vanwege de derde kruistocht en zijn gevangenschap daarna.
Af en toe trok ze zich voor haar rust terug in de abdij van FONTEVRAUD. Daar stierf ze op 82-jarige leeftijd een natuurlijke dood. Na haar zoon Richard.
(Ik moest hier onwillekeurig denken aan de vader/zoonrelatie van de twee presidenten Bush...)
http://nl.wikipedia.org/wiki/Eleonora_van_Aquitani%C3%AB
http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/17527-koning-richard- leeuwenhart.html
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/middeleeuwen/eeuw12/eeuw12engeland2.html
http://www.bertsgeschiedenissite.nl/middeleeuwen/eeuw12/hoofse_cultuur.htm
Geen opmerkingen:
Een reactie posten